جایگاه محتوا در اینترنت ویژه کودک و نوجوان

به گزارش خبرگزاری تسنیم؛ یکی از دغدغه‌های مهم والدین امروزی مواجهه درست با موضوع استفاده فرزندان از فضای مجازی است، کودکان و نوجوانان بیشتر از همه گروه‌های سنی از پدیده‌ها تاثیر می‌پذیرند، به همین دلیل محتوای ویژه کودکان و نوجوانان در فضای مجازی اهمیت زیادی دارد. اخیرا وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از راه‌اندازی اینترنت کودک و نوجوان و ایجاد زیرساخت لازم برای استفاده پاک از اینترنت تا پایان سال خبر داده است. اما اینترنت پاک و حمایت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی موضوع تازه‌ای نیست، برخی اینترنت پاک را در سایه محدود سازی تعریف می‌کنند در حالیکه کارشناسان ضمن تاکید بر قابلیت‌های آموزشی و سرگرمی اینترنت، راهکار درست را مناسب‌سازی اینترنت از راه دسته‌بندی و تولید محتوای خوب در کنار مدیریت دسترسی می‌دانند.

کودکان و نوجوانان مخاطبان اصلی کارتون‌ها و بازی‌های دیجیتال هستند، نوجوانان در شبکه‌های اجتماعی فعال هستند و بخش مهمی از محتوای شبکه‌های اجتماعی را تولید و منتشر می‌کنند. تحلیل و رده‌بندی سنی محتوای ویژه کودکان و نوجوانان فضای مجازی یک راهکار فراگیر جهانی است که در ایران هم چند سالی است دنبال می‌شود در همین زمینه با حسن مداحی کارشناس سامانه رایگان چی‌خوبه به گفتگو نشسته‌ایم. چی‌خوبه نخستین سامانه تحلیل و دسته‌بندی محتوای ویژه کودک و نوجوان در ایران است.

ذائقه محتوایی کودکان و نوجوانان، دنیای ناشناخته ما بزرگترها

برپایه آمار رسمی تا پایان سال ۹۸ در ایران ۳۲ میلیون گیمر یا کاربر بازی دیجیتال داشته‌ایم که طبیعتا الان این آمار بیشتر هم شده است. بازی‌های رایانه‌‏ای بخش جدایی‌ناپذیر زندگی کودکان و نوجوانان هستند، حتی گیمرهای کودک و نوجوان از شبکه اجتماعی ویژه‌ای به‌نام دیسکورد برای بازی‌های آنلاین بهره‌می‌گیرند که برای بزرگترها نا آشناست. باید بپذیریم که  در فضای مجازی نوجوانان و جوانان از ما جلوتر هستند، و در شبکه های مجازی زیست می‌کنند که افزون بر تعاملات اجتماعی می‌تواند همبازی‌های خود را نیز انتخاب کنند. بازی‌ها سبک‌های جدیدی دارند از سناریو، گیم‌پلی تا محیط بازی بستر انتقال مفاهیم و سبک زندگی شده‌اند.

کارتون‌ها و انیمیشن ها هم چنان نفوذ و پذیرشی در مخاطبان دارند که مانند گیم یکی از صنعت‌های سودآور دنیا به شمار می‌آیند به عنوان نمونه تنها یک انیمیشن ژاپنی به نام «pokemon» ٢هزار میلیارد ین درآمد داشته است. کمپانی معروف «والت دیزنی» تنها با تولید ٤ کارتون (انیمیشن) در سال، یک‌ششم درآمد نفتی کشوری مثل کویت را به دست ‌آورده است.

تاثیرات کارتون بر ذهن کودک

انیمیشن‌ها تاثیرات گوناگونی روی ذهن کودک دارند، انتقال مفاهیم، یادگیری مهارت‌ها، الگوسازی ذهنی، اثرات هیجانی و احساسی همچون احساس غرور، خشم، شادی، نفرت، ترس یا  افزایش وکاهش استرس یا اعتماد به نفس و… از این دست تاثیرات هستند.

یک انیمیشن گیرا و خوش ساخت به روح و ذهن مخاطب نفوذ می‌کند و می‌تواند مفاهیم فرهنگی را با ضریب نفوذ بالا به کودکان منتقل و در ذهن و رفتار آنها نهادینه کند از رژیم خوراکی مثل تمایل به خوردن شیر، میوه و سبزیجات یا فست‌فود و خوراکی‌های آسیب‌زا تا شناخت پدیده‌ها و مهارت مواجهه با چالش‌های زندگی. همانطور که بامزی و ملوان زبل مخاطبان را به خوردن عسل و اسفناج تشویق می‌کردند، باب اسفنجی همبرگر خوردن را ترویج می‌دهد. کارتون‌ها می‌توانند در مورد خطرات محیط اطراف مانند ارتفاع، آتش‌سوزی، اجاق گاز، خطر برق، عبور از خیابان‌ها نکات مهمی را به کودکان بیاموزند. کارتون‌ها در یادگیری زبان و شیوه صحبت کردن در کودک موثر هستند.

لزوم رده بندی سنی محتوا

اما هر کارتونی برای هر کودکی در هر سنی لزوما مناسب نیست، محصولات انیمیشنی گاهی برای مخاطب بزرگسال ساخته می‌شوند گاهی از دید روانشناختی برای برخی کودکان با شرایط خاص روحی مناسب نیستند و گاهی مفاهیم پدر و مادرهای امروزی، بخاطر مشغله‌های زیاد و یا بخاطر مشغولیت به رسانه‌ها و فضای مجازی، فرصتی برای پرورش فرزندانشان نداشته و زمان مفیدی را به آن‌ها اختصاص نمی‌دهند. حال فرزندانی که بشدت نیازمند توجه و دریافت آموزه‌های جدید از والدین خود هستند، توسط پدر و مادر طرد شده و به تلویزیون و کارتون و تبلت ارجاع داده می‌شوند.

با توجه به اینکه فرزندان، ادراکشان نسبت به دنیای پیرامونی با مشاهداتشان شکل می‌گیرد، آموزه‌های غلط، می‌تواند تصورات غلطی را برای آن‌ها رقم بزند. همچنین انواع فلسفه‌های سنگین، در قالب انیمیشن‌ها به کودکان آموزش داده می‌شود. بیش از یکصد جلد کتب فلسفه در رسانه‌های مختلف، گواه این ادعاست.

در بسیاری از کشورهای دنیا، نظام‌های رده‌بندی سنی برای تصاویر متحرک یا بازی‌های رایانه‌ای و یا هر دو وجود دارد که علاوه بر رده‌بندی سنی، هشدارهایی را به والدین می‌دهد تا انتخاب آگاهانه‌تر و مناسب‌تری برای فرزندانشان داشته باشند.

در تمام دنیا از نظام های رده‌بندی سنی استفاده می شود، و در هر مجموعه فرهنگی و یا رسانه ای متفاوت است، مثلا در زمینه بازی مهمترین رده‌بندی‌های سنی در دنیا ESRB و PEGI است و در ایران ESRA  وظیفه را به عهده دارد، یا در زمینه کتاب رده سنی در کانون پرورش فکری کودک و نوجوان صورت می‌گیرد. در زمینه فیلم و انیمیشن مجموعه‌هایی مثل کامنسس مدیا یا IMDB این رده‌بندی سنی رو ارائه می‌دهند.

پس این رده‌بندی سنی در دنیا بسیار معمول است تا کار را در زمینه تربیت و رشد کودک مهیا کند. هنوز در ایران برای تصاویر متحرک شامل انیمیشن‌ها و فیلم‌های سینمایی و برنامه‌های تلویزیونی، کاری انجام نشده است.

نقش سامانه چی خوبه چیست؟

چی خوبه یک سامانه رایگان است که با بررسی نظام‌های رده‌بندی سنی مختلف در جهان و بر اساس فطرت و مطابق با جامعه فعلی ایران اسلامی، الگویی برای رده‌بندی سنی انیمیشن‌ها، تحلیل محتوایی و راهنمایی برای والدین ارائه نماید. چی خوبه با یک پشتوانه علمی و با همکاری اساتید سواد رسانه به یک نظام نامه جامع برای تحلیل محتواهای رسانه‌ای رسیده است.

در چی خوبه شبکه‌ای از تحلیلگران جزئیات انیمیشن‌ها را واکاوی می‌کنند و اطلاعات و توصیه‌های لازم را در اختیار والدین قرار می‌دهند تا آنها بر اساس نوع روش تربیتی خود، گزینش کنند. بنابراین چی خوبه چیزی را تحمیل نمی‌کند، به پدران و مادران آگاهی می‌دهد و گزینش و مدیریت را به آنها واگذار می‌کند.

تحلیلگران چی خوبه محتوا را رده‌بندی سنی می‌کنند و بوسیله توصیف‌گرهای ۹گانه (۵ توصیف‌گر مثبت: رشد شخصیتی، الگوسازی مثبت، آموزشی، مهارت‌های ارتباطی، سبک زندگی؛ ۴ توصیف گر منفی رفتارهای نامناسب، قهرمان‌سازی منفی، خشونت و ترس، بد زبانی) ارزش‌گذاری و در پایان راهنمای والدین (آنچه که والدین باید بدانند و با کودکان خود صحبت کنید) را ارائه می‌کنند.

تا به حال در سامانه چی خوبه بیش از ۳۰۰۰ انیمیشن سریالی و سینمایی تحلیل و بیش از ۵۰۰۰ شخصیت و کاراکتر انیمیشنی بررسی شده‌اند.

چی خوبه افزون بر تحلیل متنی، تحلیل ویدیویی هم از انیمیشن‌ها ارائه می‌کند که بخشی از آن در شبکه پویا هم پخش شد، تحلیل ویدیویی در دو گروه یکی ویژه والدین و دیگری برای فرزندان ساخته می‌شود.

بزودی سه بخش تحلیل بازی، تحلیل اپلیکیشن و تحلیل وب‌سایت‌های اینترنتی را به چی‌خوبه اضافه می‌کنیم. مهمترین هدف چی خوبه آگاهی‌بخشی و آموزش دادن به والدین است، و بر همین مبنا اصلی‌ترین مخاطب ما والدین و عمدتا مادران دغدغه‌مند در سواد رسانه ای هستند.

چی خوبه به دنبال تعامل با مخاطبان خود است، برای همین از مقالات و محتوای تحلیل دیگران استفاده می‌کند، به دنبال فرهنگ‌سازی در خصوص رده بندی سنی است، نه القاء تفکری خاصی بر جامعه.

منبع: خبرگزاری تسنیم