درباره اینترنت ایمن برای کودکان

جعفر زیاری، مدیر پروژه سیم‌کارت انارستان در گفت‌گو با اعتماد آنلاین: اینترنت یک فضای مجازی است اما کاربران آن واقعی هستند و مانند فضای واقعی، در کنار همه قابلیت‌ها و فرصت‌هایی که دارد، ممکن است تهدیدهای هم برای کاربران داشته باشد، از همین رو موضوع ایمن‌سازی اینترنت یک چالش فراگیر جهانی است و این موضوع بویژه برای کاربران کودک و نوجوان اهمیت دوچندان پیدا می‌کند.

چالش ایمنی در اینترنت یک دغدغه جهانی است، از همین رو در سال ۲۰۰۴ کمیسیون اروپا به‌عنوان نخستین گام از پروژه «حاشیه‌های امن» اتحادیه اروپا با هدف بالابردن آگاهی عمومی در زمینه چالش‌های اینترنت و نگرانی‌های خانواده‌ها درباره آسیب‌های ناشی از حضور فرزندان در فضای مجازی، یک روز را به‌نام روز اینترنت امن‌تر (SID- Safer Internet Day) نامگذاری کرد که هر سال در دومین روز از دومین هفته از دومین ماه سال میلادی برگزار می‌شود. روز اینترنت امن‌تر که در ایران با نام روز اینترنت پاک شناخته می‌شود، اکنون تقریباً در ۲۰۰ کشور جهان جشن گرفته می‌شود و انارستان نماینده رسمی روز اینترنت امن‌تر در ایران است.

جعفر زیاری، کارشناس فضای مجازی و مدیر پروژه سیم کارت انارستان در گفت‌وگو با اعتماد آنلاین با بیان این مطلب به تشریح جزئیات روز جهانی اینترنت امن‌تر یا اینترنت پاک پرداخت و گفت: هر سال شبکه Insafe که این رویداد را مدیریت می‌کند یک موضوع متفاوت را برای برگزاری این رویداد انتخاب می‌کند تا توجه همگان از کاربران تا صاحبنظران را به یکی از چالش‌ها جلب کند. سال‌های پیش‌تر موضوعاتی مانند قلدری آنلاین و شبکه‌های اجتماعی در دستور کار این شبکه بود، در سال۲۰۱۰ با شعار «فکر کن قبل از اینکه پُست بگذاری» عرضه اطلاعات و تصاویر شخصی آنلاین مورد توجه قرار گرفته بود. موضوع روز اینترنت امن‌تر سال ۲۰۱۱ زندگی مجازی بود که با شعار «این بیشتر از یک بازی است، این زندگی توست.» همه ساله در این روز به یک موضوع و یک شعار خاص پرداخته می شود. اما شعار چند سال اخیر «همه با هم برای اینترنت بهتر» بوده است.

چگونه اینترنت را برای کودکان ایمن‌تر کنیم؟

زیاری تصریح کرد: برای محافظت از کودکان در فضای مجازی نخستین گام این است که پدران و مادران دانش خود را از فناوری‌های ارتباطی افزایش بدهند و گام دوم تنظیم قوانین و تعیین چهارچوب‌های اصولی برای استفاده از اینترنت و دستگاه‌‌های هوشمند است که آنها را در برابر محتوای نامناسب، زورگویان سایبری، سارقان هویت و شکارچیان کودکان محافظت می‌کند.

وی در ادامه برخی از جدیدترین نکات موج‌سواری ایمن روی اینترنت برای کودکان کمتر از ۱۲ ساله را بازگو کرد و تاکید کرد که این نکات را آکادمی کودکان آمریکا هم این توصیه کرده، وی در این باره ابراز داشت: نکته نخست آنکه کودکان تنها باید در فضای عمومی وب‌گردی کنند که ما براحتی بتوانیم صفحه‌نمایش دستگاه را ببینیم.

زیاری ادامه داد: به آنها بیاموزیم که اطلاعات خصوصی را خصوصی نگه دارند. هرگز نام کامل، محل زندگی، مدرسه، علایق و ارتباطات خود را فاش نکنند. همین قانون برای هر اطلاعات شخصی و محرمانه آنها و همچنین درباره اطلاعات شخصی دیگر اعضای خانواده نیز صدق می‌کند.

این کارشناس فضای مجازی، نصب مسدودکننده‌های پنجره‌های بازشو و انجام تنظیمات جستجوی ایمن در گوگل شروع خوبی دانست و تاکید کرد: از تنظیمات مدیریتی والدین که مرورگرها دارند استفاده کنید. اکثر مرورگرهای اینترنت مانند موزیلا فایرفاکس، گوگل کروم، سافاری و اینترنت اکسپلورر دارای یک پوشه گزینه‌های اینترنت هستند که در آن می‌توانید براحتی محافظ‌های امنیتی و فیلترهای محتوا را برای بدزبانی، برهنگی، رابطه جنسی و خشونت تنظیم کنید. یا فقط به کودکان خود اجازه دهید از مرورگرهای پاک ویژه کودکان استفاده کنند.

ابزارهایی برای مدیریت والدین بر اینترنت کودک

زیاری افزود: تبلت ویژه کودک و نوجوان مانند تبلت نارتب و نرم‌افزارهای کنترل تبلت توسط والدین (پرنتال کنترل) مدیریت تمام امکانات تبلت و گوشی هوشمند را در اختیار پدر و مادر قرار می‌دهند. والدین می‌توانند با آنها استفاده از دستگاه هوشمند، اینترنت، برنامک‌ها و حتی درگاه‌های ورودی و خروجی را مدیریت کنند و سطح دسترسی و زمان استفاده از تبلت رو هم برنامه‌ریزی و کنترل کنند.

مدیر پروژه سیم کارت انارستان تشریح کرد: اپراتورهای مخابراتی بزرگ دنیا مانند اورنج، ودافون، تلفونیکا و یوگیو بطور مشترک نرم افزار «از کودکان حمایت کنید» را ارائه کرده‌اند. این نرم افزار که برای تلفن همراه هوشمند و تبلت طراحی شده است به کاربر امکان می‌دهد که به صورت بی‌نام، محتوای حاوی سو استفاده از کودکان را گزارش کند. سیم‌کارت‌های ویژه کودک و نوجوان ارائه کرده‌اند، شرکت انگلیسی وودافون از سال ۲۰۱۲ (۱۳۹۳) سیمکارت‌های ویژه کودکان عرضه کرده است، در ایران هم چند سالی است که سیم‌کارت رایگان کودک و نوجوان انارستان طراحی و پیاده‌سازی شده است که اینترنت آن برپایه فهرست سپید است یعنی کودک و نوجوان از طریق اینترنت این سیم کارت تنها امکان دسترسی به سایت‌های مناسب کودکان و نوجوانان را دارند.

این کارشناس فضای مجازی ابراز داشت: از نرم‌افزارهای فیلترکردن محتوای بزرگسال (mature content filtering software) بهره بگیریم. این نرم‌افزارها بطور خودکار محتوای جنسی، خشن و نامناسب را حذف می‌کنند. با ابزارهای مدیریت از راه دور می‌توانید آنچه را که بچه‌ها می‌بینند و بصورت آنلاین انجام می‌دهند، را ببینید و حتی تغییر بدهید.

کودک را در اینترنت رها نکنیم

زیاری تاکید کرد: گفت‌وگوهای آنلاین فرزندتان را دنبال کنید. اگر به فرزندتان اجازه می‌دهید با دوستانش بصورت آنلاین چت فوری داشته باشد، مطمئن شوید که طرف رو به رو دوستان واقعی او هستند، نه غریبه‌ها، شکارچی بچه‌ها یا سارقان هویت که خود را به‌عنوان دوست نشان می‌دهند.

مدیر پروژه سیم کارت انارستان گفت: توجه داشته باشیم که کودکان از محتوای مناسب سن خود استفاده کنند. در بیشتر کشورهای دنیا برای محتوای کودکان و نوجوانان بویژه بازی دیجیتال (گیم) و کارتون (انیمیشن) نظام رده‌بندی سنی دارند. در آمریکا نظام رده‌بندیESRB  ، در اروپا PEGI و در ایران هم نظام رده‌بندی ESRA برای بازی‌های دیجیتال هست و سامانه رایگان «چی‌خوبه» بر پایه یک نظام‌نامه حرفه‌ای انیمشین را تحلیل و رده‌بندی سنی می‌کند.

رویکرد رفتاری پیشرو ضامن اینترنت ایمن

زیاری در پایان یادآور شد: آنچه فرزندان شما در اینترنت انجام می‌دهند کاملاً به شما، مادران و پدران بستگی دارد، اینترنت پاک یا اینترنت ایمن فقط با ابزارهای کنترلی دستیافتنی نیست بلکه نیازمند نهادینه شدن یک رویکرد رفتاری است. رویکردی که اینترنت را فرصت می‌داند و در پی راهکارهای کنترل تهدید‌های آن است، رویکردی که پیوسته به دنبال افزایش دانش وهمراهی با دستاوردهای فناورانه است، رویکردی که تلاش می‌کند اینترنت را بستری جذاب برای پرورش استعدادها کند و در کنار محدود کردن محتوای نامناسب به تامین محتوای مناسب و جذاب می‌اندیشد.