مزیت‌های استفاده کودکان از اینترنت و دستگاه‌های هوشمند
گفت‌وگوی خبرگزاری ایلنا با محمد آزمون، کارشناس فناوری اطلاعات
ایلنا: ما اکنون شاهد بزرگ‌شدن نسل اول بچه‌هایی هستیم که می‌توانند قبل از اینکه درست صحبت کنند، با یک تبلت کار کنند. اما این فناوری برای کودکان چه فایده‌ای دارد؟ محمد آزمون کارشناس فناوری اطلاعات از مزیت‌های بهره‌مندی کودکان از دستگاه‌های هوشمند و راهکارهای جلوگیری از آسیبهای آنها می‌گوید.
از سال ۱۹۷۷ که نخستین رایانه‌های شخصی عرضه شد در طول چهار دهه بویژه با گسترش عمومی اینترنت، ظهور تلفن هوشمند همراه، تبلت و پیام‌رسان‌های تلفن همراه این فناوری چنان نفوذی در زندگی انسان‌ها پیدا کرده است که حتی در دسترس کودکان نوپا هم قرار گرفته است.
دستگاه‌های هوشمند برای بچه خوب است یا بد؟
محمد آزمون، کارشناس فناوری اطلاعات در گفت‌وگو با ایلنا با بیان اینکه تحقیقات زیادی در مورد اثرات استفاده کودکان از فناوری در حال انجام است، ابراز داشت: برخی از کارشناسان می‌گویند که کودکان خردسال به هیچ وجه نباید در معرض صفحه نمایش قرار گیرند، در حالی که دیگران می‌گویند که اگر در محیط صحیح و با طیف وسیعی از فعالیتهای دیگر آمیخته شود. مانند مطالعه و ورزش، می‌تواند مفید باشد.
این کنشگر فضای مجازی کودک تصریح کرد: فعالیت بدنی، مطالعه و تعامل انسانی همیشه نقش بسیار مهمی در رشد ذهنی و مهارتی کودک ایفا می‌کنند و فعالیت مجازی نباید جایگزین این تجربیات بشود یا به آنها آسیب برساند، اما فعالیت مجازی در محیط و شرایط مناسب می‌تواند بستر آموزشی و پرورشی جدیدی برای کودکان باشد.
تمایل به تحقیق و اشتیاق به کشف
آزمون گفت: کودکان فقط می‌توانند چیزی را بیاموزند که در دسترس آنها است، در محیط سنتی والدین، دوستان، مدرسه و گستره جامعه تنها دروازه‌ها‌ی یادگیری بوده‌اند. اکنون شبکه جهانی وب کتابخانه وسیعی از مطالب را در اختیار کودکان امروزی قرار می‌دهد تا به آنها امکان کشف چیزهای جدید را بدهد.
وی افزود: وقتی کودکان احساس می‌کنند درباره هر پدیده‌ای هر اطلاعات و دانشی که بخواهند را می‌توانند از رایانه و اینترنت بدست بیاورند، تمایل بیشتری به انجام تحقیق نشان می‌دهند و رفته‌رفته توانایی آنها در دستیابی به اطلاعات افزایش می‌یابد.
توانایی حل مسئله و هماهنگی دست و چشم
این کارشناس فضای مجازی کودک بازگو کرد: بازیهای دیجیتال تعاملی به کودکان کمک می‌کنند تا بصورت ارادی چالشهایی را تجربه و آمادگی حل مسئله را پیدا کنند. حتی استفاده ساده از دستگاه‌ها باعث می‌شود که آنها در این کار مهارت بیشتری داشته باشند و یاد بگیرند که چگونه مشکلاتی مانند درست کار نکردن برنامه‌ها یا مشکلات اتصال را حل کنند.
آزمون تبیین کرد: بازیهای دیجیتال آموزشی که کودکان را به دنبال کردن اشیا و تعامل با آنها وا می دارند، هماهنگی چشم و دست یا عصب و عضله آنها را تقویت می‌کنند. این بازی ها همچنین به شناخت فرایندها و درک نحوه تعامل با سیستم‌ها کمک می‌کند، برای مثال دانستن اینکه فشار دادن یک دکمه به انجام یک کار خاص منجر می‌شود.
توانایی‌های زبانی
وی گفت: بسیاری از کودکان از جستجوی صوتی استفاده می‌کنند و سپس نتایج ارائه شده را می‌خوانند و ارزیابی می‌کنند، بدین ترتیب با گذشت زمان مهارت کلامی آنها بهبود می‌یابد.
راهکارهایی برای استفاده بهینه از اینترنت و دستگاه‌های هوشمند
آزمون تصریح کرد: استفاده بی‌رویه از دستگاه‌های هوشمند و فضای مجازی هم مانند هر چیز دیگری، با آسیب‌ها‌یی همراه است. برای در امان ماندن از این آسیب‌ها و بهره گیری مفید فرزندان از فناوری جدید توصیه‌هایی وجود دارد:
زمان را در اختیار بگیرید
این کارشناس فناوری اطلاعات بازگو کرد: همه والدین وقتی درگیر کار روزانه هستند یک جمله را زیاد از زبان فرزندشان شنیده‌اند: «من حوصله‌ام سر رفته است» طبق تجربه میدانیم که تبلت چقدر در این مواقع راهگشا است، اما باید مراقب باشیم که مدت زمانی را که کودک ما در آن صرف می‌کند محدود کنیم. لازم است بهره‌مندی از تبلت در کنار فعالیتهای دیگر مانند ورزش، بازی، خواندن و تعامل انسانی برنامه روزانه کودک ما را شکل بدهد.
وی افزود: نگاه کردن پیوسته برای مدت طولانی به صفحه نمایش آسیبهای فیزیکی متعددی از جمله ضعف چشم و فشار به گردن را در پی دارد. نور آبی صفحه نمایش با تداخل در ریتم طبیعی بدن ما، خواب را مختل می‌کند و بدن ما را از ایجاد هورمون خواب به نام ملاتونین باز می‌دارد، بنابراین لازم است از چند ساعت قبل از خواب تبلت را کنار بگذاریم. یکی از ابزارهایی که در این زمینه به ما کمک می‌کند تبلت کودک نارتب است که همه تنظیمات آن از جمله تعیین برنامه زمانی استفاده از تبلت در اختیار والدین است.
محتوای تعاملی و تعامل بیرونی
مدیر عامل شرکت دانش بنیان راهکارهای هوشمند امین در ادامه گفت: وقتی محتوای تبلت و تلفن‌همراه تعاملی باشد، تلاش برای مدیریت آنچه اتفاق می‌افتد و چالشهایی برای حل کردن مسائل، مغز کاربران را تحریک می‌کند تا آنها را قادر به یادگیری کند، برخلاف محتوای غیرفعال که در آن فقط آنچه را که به آنها نشان داده می‌شود مصرف می‌کنند، و مجبور نیستند کاری انجام بدهند.
آزمون تاکید کرد: لازم است فعالیت مجازی با تعاملات بیرونی مانند بحث و گفتگو همراه شود و بطور کلی فعالیت کودکان در فضای مجازی تحت نظارت باشد.
چگونه محتوای مناسب را گزینش کنیم؟!
آزمون با بیان اینکه «همانقدر که محتوای مناسب باعث رشد و پرورش کودک می‌شود محتوای نامناسب آسیبهای تربیتی و روانی مختلف دارد.» ابراز داشت: خوشبختانه ساز و کارهای متعددی برای نظارت والدین بر محتوا و گزینش محتوای مناسب وجود دارد. در بیشتر کشورهای دنیا محتوای کودکان و نوجوانان رده‌بندی سنی می‌شوند در ایران هم سامانه رایگان چی خوبه تحلیل و رده‌بندی سنی محتوای کودک و نوجوان را انجام می‌دهد و در «چی خوبه» اکنون بیش از ۴000 انیمیشن سریالی و سینمایی و بیش از ۶000 شخصیت و کاراکتر انیمیشنی بر پایه شاخص‌های تربیتی و روانشناسی، تحلیل و متناسب با سن، جنس و علایق کودکان دسته‌بندی شده‌اند. این سامانه بزودی از بخش تحلیل اپلیکیشن و سایت هم رونمایی می‌کند.
این کنشگر فضای مجازی کودک ادامه داد: با تبلت کودک هم می‌توانیم سطح دسترسی اینترتی تعریف کنیم و فهرستی از وبسایت‌ها و برنامه‌ها‌ی مجاز را گزینش کنیم که کودک ما تنها امکان دسترسی به آنها را داشته باشد، اما لازم است حتما با فرزندتان در مورد نوع محتوایی که باید و نباید تماشا کند، صحبت کنید تا به بینش و درک خوبی از محتوای مناسب برسد و خودش به مرور قدرت تشخیص محتوای مناسب را پیدا کند و مدیریت شما را بهتر بپذیرد.
ایمن کردن ارتباط‌ها و تماس‌ها
آزمون درباره راهکارهای ایمن‌سازی ارتباطات و تماس‌های کودک گفت: تبلت نارتب امکان تعیین فهرست مجاز برای تماس تلفنی و پیامک را به پدر و مادر می‌دهد اما اکنون بسیاری از پلتفرم‌ها و بازیهای اینترنتی اکنون جنبه اجتماعی پیدا کرده‌اند تا محتوا را جذاب‌تر کنند، چراکه هرچه اثر کار ما دامنه گسترده‌تری از انسان‌ها را درگیر کند جذاب‌تر است. بنابراین لازم است دقت کنیم که عناصر اجتماعی برنامه‌ها، بازی‌ها و شبکه‌ها‌ی اجتماعی با سن کودک ما تناسب دارد یا نه و آیا تدابیر حفاظتی مناسبی در برنامه وجود دارد تا اطمینان حاصل شود که افراد غریبه نمی‌توانند با آنها تماس بگیرند.
وی در پایان تاکید کرد: با فرزندتان در مورد خطرات دوستی با افرادی که آنها را نمی‌شناسد، صحبت کنید و مطمئن شوید که اگر غریبه‌ها با او تماس گرفتند یا از وی اطلاعات شخصی خواستند، بداند که چه کاری باید انجام بدهد.